ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑΣ

 

 

 

φωτο: Politismos

φωτο μπάντας: Σταμάτης Καταπόδης

 
Η Φιλαρμονική Εταιρεία Κερκύρας γνωστή ως «Παλαιά Φιλαρμονική» ιδρύθηκε στην Κέρκυρα το 1840 από εκλεκτά μέλη της κερκυραϊκής κοινωνίας. Αφορμή για την ίδρυση της αποτέλεσε η απόφαση της αγγλικής διοίκησης να μη συμμετέχει πλέον στις λιτανείες του Ιερού Σκηνώματος του πολιούχου της νήσου ΑΓΙΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ αγγλική στρατιωτική μπάντα. Από τότε μέχρι σήμερα, χωρίς καμιά διακοπή, η Φιλαρμονική Εταιρείας Κερκύρας εκπαιδεύει δωρεάν στη μουσική τέχνη τα παιδιά της Κέρκυρας και αποτελεί φυτώριο που αποδίδει εκλεκτούς Μουσικούς που επανδρώνουν την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, την Εθνική Λυρική Σκηνή, τις Στρατιωτικές Μπάντες και σύνολα μουσικής σε όλη την Ελλάδα.
Η Φιλαρμονική Εταιρεία Κερκύρας ευτύχησε να έχει διδάσκαλο, από της ιδρύσεως της μέχρι του θανάτου του το 1872, τον Νικόλαο Χαλικιόπουλο Μάντζαρο, το συνθέτη του Εθνικού Ύμνου, ο οποίος έφερε τον τίτλο του «ισόβιου Προέδρου και Διευθυντή της Μουσικής».
Η μπάντα της ΦΕΚ είναι το μουσικό Σώμα που παιάνισε για πρώτη φορά τον Εθνικό Ύμνο. Έλαβε μέρος στις μουσικές εκδηλώσεις των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων του 1896 στην Αθήνα. Έχει δώσει συναυλίες σε διάφορες πόλεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό (Διεθνές Φεστιβάλ Φιλαρμονικών στη Δανία, Νέα Υόρκη ΗΠΑ, Κύπρο, Σερβία, Διεθνές Φεστιβάλ Φιλαρμονικών στην Ιταλία, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, Μόσχα (με την ευκαιρία των Α’Ολυμπιακών Αγώνων Παίδων ). Τον Μάρτιο του 2004 προσκλήθηκε από την Ολυμπιακή Επιτροπή στην Αρχαία Ολυμπία για την τελετή της αφής της Ολυμπιακής Φλόγας για τους Ολυμπιακούς της Αθήνας. Η πρόσκληση επαναλήφθηκε τον Νοέμβριο του 2005 για την τελετή της αφής της Ολυμπιακής Φλόγας για τους χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Τορίνο της Ιταλίας.
Στις σχολές της φοιτούν δωρεάν 250 περίπου μαθητές και διδάσκουν 30 καθηγητές και διδάσκαλοι μουσικής. Διατηρεί μπάντα 150 Μουσικών, μαθητική μπάντα 90 μελών , ορχήστρα ελαφρός μουσικής – τζαζ 40 εκτελεστών και συμφωνική ορχήστρα 60 εκτελεστών.
Τον Οκτώβριο του 2008 εγκαινιάσθηκε η νέα αίθουσα της Τελετών, η οποία έχει όλες τις σύγχρονες προδιαγραφές για συναυλίες, διαλέξεις, προβολές. Εντός του 2010 θα εγκαινιασθεί το Μουσείο Μουσικής «Νικόλαος Χαλικιόπουλος Μάντζαρος» το οποίο θα περιλαμβάνει όλα τα ιστορικά στοιχεία μουσικής από το πλούσιο μουσικό αρχείο της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κερκύρας και θα είναι μοναδικό στην Ελλάδα. Για το πολιτιστικό της έργο, η Φ.Ε.Κ. έχει βραβευθεί από την Ακαδημία Αθηνών.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΗΣ “ΠΑΛΑΙΑΣ ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ” ΙΩΑΝΝΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟ

“Η Φιλαρμονική είναι ένα σχολείο που καλλιεργεί το πνεύμα στα παιδιά της Κέρκυρας”

 

 

 
Του Μιχάλη Πιπίνη
Η Παλαιά Φιλαρμονική της Κέρκυρας έχει ιστορία 170 χρόνων. Η μπάντα -που αποτελείται από δεκάδες μουσικούς- εμφανίζεται στις πιο σημαντικές εκδηλώσεις του νησιού, όπως είναι η λιτανεία του Αγίου Σπυρίδωνος το Μεγάλο Σάββατο. Τα μαθήματα είναι δωρεάν και αυτή τη στιγμή έχει περίπου 300 μαθητές. Στην Κέρκυρα λειτουργούν είκοσι Φιλαρμονικές, κάθε μια με την δική της μεγάλη ιστορία και προσφορά.

 

Η ίδρυση
Αφορμή για την ίδρυσή της Παλαιάς Φιλαρμονικής φαίνεται ότι έδωσε η απόφαση της Αγγλικής Διοίκησης να παύσει η αγγλική στρατιωτική μπάντα να συνοδεύει τις λιτανείες του Αγίου Σπυρίδωνα, πολιούχου του νησιού. Όπως επισημαίνει ο πρώτος πρόεδρος της Εταιρείας, Πέτρος Κουαρτάνος σε επιστολή του το 1840, επρόκειτο για “μίαν αστικήν μουσικήν ήτις θα προσδώσει αίγλην εις τας ιεράς θρησκευτικάς τελετάς ως και μεγίστην αξιοπρέπειαν εις την φιλτάτην πατρίδα, αποσκοπούσα, τον εξευγενισμόν των ηθών των τέκνων της…..”.
Το “Politismos” ταξίδεψε στο νησί Φαιάκων και μίλησε με τον Πρόεδρο της Παλαιάς Φιλαρμονικής της Κέρκυρας κ. Ιωάννη Γραμματικό, ο οποίος μεταξύ άλλων, αναφέρεται στο σημαντικό έργο και την αποστολή της Φιλαρμονικής, στα προβλήματα που αντιμετωπίζει, που είναι κυρίως οικονομικά, και δηλώνει με έμφαση: “Η ίδια η μουσική αποτελεί καλλιέργεια πνεύματος και χαρακτήρος και παιδεία”.

 
Ποιές είναι σήμερα οι δραστηριότητες της Παλαιάς Φιλαρμονικής;
Η Φιλαρμονική καταρχήν πρέπει να σας πω ότι είναι ένα σχολείο, στο οποίο διδάσκονται δωρεάν μουσική τα παιδιά της Κέρκυρας. Και αυτή ήταν η αποστολή της Φιλαρμονικής από την πρώτη ημέρα που ιδρύθηκε το 1840. Αυτή τη στιγμή έχουμε περίπου 300 μαθητές, έχουμε ένα μουσικό σώμα -τη μπάντα- η οποία αποτελείται από 120 έως 150 μουσικούς, είναι αυτοί που παρουσιάζονται στις παρελάσεις και στις λιτανείες, και έχουμε και μία συμφωνική ορχήστρα 60 μουσικών. Έχουμε και μουσικά σώματα τα οποία συντίθενται κατά περίπτωση. Είναι η μπαντίνα, ένα σώμα από περίπου 90 νεαρούς μουσικούς και είναι και η ορχήστρα ελαφράς μουσικής η οποία αποτελείται από περίπου 30 μουσικούς και η οποία παίζει ελαφρά μουσική και τζαζ. Οι συνήθεις εμφανίσεις της Φιλαρμονικής είναι η μπάντα και το τελευταίο διάστημα η συμφωνική ορχήστρα, διότι για πολύ καιρό δεν υπήρχε η διδασκαλία των εγχόρδων, τώρα πλέον υπάρχει. Τα δύο αυτά μεγάλα μουσικά σώματα δίνουν συναυλίες τρεις – τέσσερις φορές, συνήθως στο Δημοτικό Θέατρο της Κέρκυρας, στο διάστημα του έτους.

 

 

 
Ποιά είναι η απήχηση που έχει σήμερα στη νεολαία η Παλαιά Φιλαρμονική σε σύγκριση με το παρελθόν;
Σίγουρα ορισμένα πράγματα έχουν διαφοροποιηθεί γιατί έχει διαφοροποιηθεί και ο τρόπος ζωής. Μια φορά κι έναν καιρό ήταν πολύ πιο απλό οι γονείς να οδηγήσουν τα παιδιά τους στην Παλαιά Φιλαρμονική, αλλά και στις άλλες Φιλαρμονικές – αυτή τη στιγμή το νησί έχει είκοσι Φιλαρμονικές, δε συζητάμε για τις τρεις της Πόλης μόνο. Έχουν Φιλαρμονικές στα χωριά οι οποίες είναι πολύ καλές, είναι και αυτές σχολεία μουσικής με τις δυνατότητες που έχει η καθεμία και η δουλειά που κάνουν είναι πολύ καλή και αξιόλογη. Αυτό που έχει αλλάξει στη σημερινή εποχή είναι ότι έχουν αλλάξει προτεραιότητες στις σημερινές οικογένειες. Τα παιδιά έχουν φροντιστήρια τ’ απογεύματα, έχουν ένα σωρό άλλες υποχρεώσεις και βεβαίως είναι και οι γονείς οι οποίοι θέλουν τα παιδιά τους να μάθουν μουσική, ίσως διότι και οι γονείς έχουν μέσα τους την αντίληψη της μουσικής παράδοσης του τόπου, πολλοί από αυτούς ήταν και οι ίδιοι μουσικοί σε νεαρότερη ηλικία και μερικοί έχουν μεράκι τα παιδιά τους να μάθουν κάποιο μουσικό όργανο. Είναι δε χαρακτηριστικό για το μεράκι που έχουν τα παιδιά εδώ στη Κέρκυρα για τη μουσική, ότι ενώ η μπάντα εμφανίζεται στις παρελάσεις και στις λιτανείες με 120 έως 150 μουσικούς, το Μεγάλο Σάββατο που είναι η λιτανεία του σκηνώματος του Αγίου Σπυρίδωνος, η μπάντα μας εμφανίζεται με 250 μουσικούς. Αυτοί οι 100 επιπλέον είναι παλαιοί μουσικοί της Φιλαρμονικής, οι οποίοι βρίσκονται στην Κέρκυρα λόγω των διακοπών του Πάσχα και οι οποίοι το έχουν μεράκι να ντυθούν με τη στολή της Φιλαρμονικής και να συμμετέχουν στις μουσικές εκδηλώσεις της Μεγάλης Εβδομάδας. Κρατάνε τη στολή ενώ δεν την χρειάζονται διότι πολλοί απ’ αυτούς λείπουν εκτός Κερκύρας, δεν την επιστρέφουν γιατί θέλουν να έρχονται την εβδομάδα του Πάσχα και να συμμετέχουν στις μουσικές εκδηλώσεις.

 
Θεωρείτε ότι συμβάλλει στη διαμόρφωση της προσωπικότητας ενός παιδιού η ένταξη του στο μουσικό σύνολο της Φιλαρμονικής;
Πάρα πολύ. Πρώτα πρώτα που η ίδια η μουσική είναι καλλιέργεια. Οι άνθρωποι που αγαπάνε τη μουσική δεν είναι εκείνοι οι οποίοι θα εμφανίζονται σε ακραίες θέσεις. Δε θα δείτε τα παιδιά της Φιλαρμονικής να διαπληκτίζονται, ούτε να γροθοκοπούνται. Είναι σχολή, η ίδια η μουσική είναι παράγοντας ο οποίος καλλιεργεί τους χαρακτήρες. Θα σας πω μάλιστα κάτι χαρακτηριστικό το οποίο μου το διηγείται πολλές φορές ο μαέστρος. Έχει παιδάκια 10 – 11 ετών και τους διδάσκει και μου λέει: ‘’Με παίρνουν οι γονείς τηλέφωνο και μου ζητάνε άδεια να πάνε με τα παιδιά τους τρεις μέρες εκδρομή’’. Παίρνουν άδεια από το μαέστρο της Φιλαρμονικής για να λείψουν τα παιδιά τους από το μάθημα. Και αυτό τι κάνουν πάντα με το μαέστρο, όχι με όλους , και αυτό γιατί ο κάθε δάσκαλος έχει τον προσωπικό του τρόπο με τον οποίο μιλάει στους μαθητές του. Πάντως είναι χαρακτηριστικό τι επίδραση έχει και μέσα στην οικογένεια η μουσική εκπαίδευση. Ούτως η άλλως είναι ένα απολύτως θετικό στοιχείο, εγώ θα σας πω ότι 20 Φιλαρμονικές στην Κέρκυρα σημαίνει ότι 1000 παιδιά κάθε βράδυ αντί να πηγαίνουν στην καφετέρια, πηγαίνουν στις Φιλαρμονικές και μαθαίνουν μουσική. Κάθε βράδυ. Σ’ όλη την Κέρκυρα. Τα οποία παιδιά αν δεν είχαν μάθημα μουσικής, θα πήγαιναν έξω. Αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία, ανεξάρτητα ότι και η ίδια η μουσική αποτελεί καλλιέργεια πνεύματος και χαρακτήρος και παιδεία.

Μία τελευταία ερώτηση, ποιά είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η Παλαιά Φιλαρμονική;
Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν όλες οι Φιλαρμονικές θα σας πω, είναι οικονομικά. Πρέπει να σας πω ότι η τοπική αυτοδιοίκηση δεν βοηθάει καθόλου, ούτε ο δήμος, ούτε η νομαρχία, πολλές φορές αιτήματα έχουν πέσει στο κενό και φυτοζωούν ουσιαστικά οι Φιλαρμονικές. Κακά τα ψέματα, με τις εισφορές των μελών, γιατί οι Φιλαρμονικές λειτουργούν ως σωματεία, και με περιστασιακές δωρεές φιλόμουσων Κερκυραίων δεν είναι δυνατόν να γίνεται προγραμματισμένο έργο. Όλως ιδιαιτέρως η δική μας Φιλαρμονική, η Παλαιά, έχει τη δυνατότητα να κάνει αυτόν τον προγραμματισμό επειδή έχουμε σταθερά έσοδα από ακίνητη περιουσία, τα οποία διατίθενται όλα για την εκπαίδευση. Έχουμε τριάντα καθηγητές. Να σας πω ότι πληρώνουμε μόνο για τη ΔΕΗ 800 ευρώ περίπου σε κάθε λογαριασμό. Αντιλαμβάνεστε ποιό είναι το κόστος λειτουργίας. Αλλά και αυτά ακόμα δεν επαρκούν, τα πολιτικά πρόσωπα έχουν την εντύπωση ότι αυτή η Φιλαρμονική λόγω των εισοδημάτων που έχει από την ακίνητη περιουσία δεν έχει ανάγκη. Σίγουρα είναι σε καλύτερη κατάσταση από τις άλλες Φιλαρμονικές οι οποίες έχουν πολύ σοβαρότερα προβλήματα. Δεν μπορούν όμως να καταλάβουν ότι στο τέλος του έτους, εφόσον ότι έσοδα έχουμε τα εξαντλούμε στην ανάπτυξη της εκπαίδευση και στη βελτίωση της ποιότητας των μουσικών σπουδών στο τέλος του έτους είμαστε πάλι στο τίποτα, όπως είναι στο τίποτα και όλες οι άλλες Φιλαρμονικές. Αν διαθέτω 100, προγραμματίζω και καταναλώνω 100, αν μου δώσουν 150, θα κάνω δουλειά για 150. Δεν είναι ότι μένουν χρήματα.

 

 

 

Μουσείο Μουσικής στην Κέρκυρα

Απόδειξη αυτής της ελλείψεως σοβαρών ποσών είναι ότι, τώρα τελευταία πήραμε από το Υπουργείο Πολιτισμού μια επιχορήγηση για να φτιάξουμε Μουσείο Μουσικής, το οποίο θα λειτουργήσει πολύ σύντομα. Επειδή διαθέσαμε τον πρώτο όροφο του μουσείου γι’ αυτό το σκοπό, μείναμε χωρίς αίθουσα συγκεντρώσεων, όπου κάναμε τις γενικές συνελεύσεις μας καθώς και κάποιες γιορτές, όπως ανήμερα του Αγίου Σπυρίδωνα (12 Δεκεμβρίου), που γιορτάζει η Φιλαρμονική αυτή, κάναμε μια μικρή συναυλία και ερχόταν πολύς κόσμος και οι αρχές. Έτσι προέκυψε η έλλειψη αίθουσας συγκεντρώσεων και τελετών. Το 1999 και σε ανύποπτο χρόνο πωλούνταν ο δεύτερος όροφος του διπλανού κτηρίου ο οποίος είναι στο ίδιο επίπεδο με τον δεύτερο όροφο το δικό μας.

Πήραμε την απόφαση χωρίς να έχουμε χρήματα, να το αγοράσουμε. Πήραμε δάνειο λοιπόν τότε και μαζί και με κάτι λίγα χρήματα που είχαμε, πληρώσαμε για να το πάρουμε 120.000.000 δραχμές. Το αγοράσαμε όμως και το αφήσαμε έτσι γιατί δεν είχαμε τη δυνατότητα να κάνουμε τίποτε άλλο γιατί έπρεπε να πληρώνουμε τις δόσεις του δανείου. Όταν πήραμε την επιχορήγηση από το Υπουργείο Πολιτισμού από τα Ευρωπαϊκά Προγράμματα βέβαια, σκεφτήκαμε ότι αυτός ο όροφος που είχε αγοραστεί και ήταν ένα γιαπί θα έπρεπε να γίνει αίθουσα τελετών, πια. Κόστισε 400.000,00€ από τα οποία τα 300.000,00€, τα πήραμε με δάνειο από την τράπεζα.

Έτσι καταλαβαίνεται ότι δεν υπάρχουν λεφτά. Όσα χρήματα προκύπτουν από τα εισοδήματα της Φιλαρμονικής, εξαντλούνται, γι’ αυτό και καταφύγαμε και τις δύο φορές σε τραπεζικούς δανεισμούς. Όπως βλέπετε δεν έχουν χρήματα όπως μας λένε… Με τα χρήματα αυτά έχουμε να πληρώνουμε εκτός των τραπεζικών δανείων, τους καθηγητές, τα μουσικά όργανα, τις στολές, τους δύο επιστάτες που έχουμε αλλά και γενικώς τα λειτουργικά έξοδα της Φιλαρμονικής. Πρέπει επίσης να δώσουμε σημασία ότι δεν είναι πλέον η εποχή όπου προσέφερε κανείς τις υπηρεσίες του δωρεάν.

Υπήρχε για παράδειγμα ένας επιπλοποιός τότε, ο μαστρο Πέτρος, ο οποίες αυτός πάντοτε εξυπηρετούσε τη Φιλαρμονική και ποτέ δεν έπαιρνε λεφτά, έλεγε για τη Φιλαρμονική δε θέλω λεφτά, και οι άλλοι τεχνίτες το ίδιο. Αυτό δεν υπάρχει πια. Είναι και οι ανάγκες του κόσμου αλλά και οι εποχές έχουν αλλάξει και δεν προσφέρεται πλέον κανένας αφιλοκερδώς. Απλά για καλύτερη ρύθμιση των δαπανών επειδή και το κτήριο είναι μεγάλο, έχει τρεις ορόφους, έχουμε καταφέρει να έχουμε μόνιμους συνεργάτες με του οποίους συνεργαζόμαστε επί σειρά ετών.

 

 

 

Πλούσια δραστηριότητα, πλούσια ιστορία…
Ξέρετε αυτό είναι ένα από τα αρχαιότερα μουσικά ιδρύματα του τόπου, της Ελλάδας.